satır arası

İş hayatı, okul hayatı, özel hayattaki artmış sorumluluklar; gelecek kaygısı, geçim kaygısı gibi problemler hem vücut yorgunluğuna hem de yoğun strese neden olabilir. Yaşadığımız çağda, geçmişe oranla insanların daha çok stres yaşadığını ve buna bağlı olarak da bazı hastalıkların arttığını da söylemek mümkün. Fibromiyalji, irritabl bağırsak sendromu gibi altta organik bir neden yatmayan hastalıkların büyük bir kısmı stres kaynaklı ortaya çıkabilir. Durum böyle iken insanlar, yaşadığı stresi azaltmak için medikal destek alabilirler veyahut yoga, meditasyon gibi yöntemlere başvururlar. Kökeni yüzyıllar öncesine dayanan meditasyon, özellikle son yıllarda stresi azaltmak için sıkça başvurulan bir yöntem. Peki meditasyon nedir, nasıl yapılır ve meditasyonun faydaları nelerdir?

  • Meditasyon nedir?

Meditasyon, Latince meditatio kelimesinden türemiştir ve derin düşünme anlamına gelir. Kişinin iç huzur, sükunet ve değişik bilinç halleri elde etmesini ve öz varlığına ulaşmasını sağlayan zihnini denetleme teknikleri ve deneyimleri olarak tanımlanır. Bir inanç türü veya dinsel bir ritüel değil; beden, ruh ve zihni şifalandırma yöntemi olarak kabul edilir. Meditasyon; taoizm, budizm, islamiyet gibi farklı inançlara sahip birçok farklı kültürde yer etmiştir ve bundan dolayı standart bir tekniği bulunmaz. Genellikle sessiz, sakin bir ortamda; bilinç bulanık durumda yapıldığı düşünülse de hareketli ve bilinç tamamen açık durumdayken yapılan meditasyon çeşitleri de vardır. Meditasyonda amaç; varlığı hissetmek, zihne odaklanmak ve zihni anlamak, sonucunda ise iç huzura ve dinginliğe ulaşmaktır.

Meditasyon nasıl yapılır?

 Öncelikle meditasyona başlamadan dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlar şu şekildedir; 

 - Huzurlu ve sakin bir ortam yaratmak: Özellikle meditasyona yeni başlayan kişilerde odaklanmayla ilgili sorunlar yaşanabilir. Bunun için telefon, tablet gibi cihazların titreşim ve sesini kapatmakla işe başlanmalıdır. Tekrarlayan sakin melodilerden oluşan bir müzik veya su sesi odaklanmaya yardımcı olabilir. Kulak tıkacı kullanıp tamamen sessiz bir ortam yaratmak yerine dış dünyadaki sesleri duymak ve zamanla rahatsız edici sesler olsa dahi zihne olan odağı bozmamayı öğrenmek daha yararlı olacaktır.

- Rahat kıyafetler giymek: Hava durumuna göre giyinerek üşümenin veya terlemenin dikkati dağıtmasına engel olunmalıdır. Ayrıca kaşındırıcı, rahatsız edici kıyafetler de dikkati dağıtıp odaklanmayı zorlaştırabilir. Kıyafet değiştirmenin mümkün olmadığı bir alanda ise sadece ayakkabılar çıkarılarak odaklanmaya çalışılmalıdır.

- Meditasyon süresini belirlemek: Genelde meditasyon için günde 2 kere 20 dakikalık bir süre önerilir ancak bu kişinin isteğine ve ihtiyacına göre değişebilir. Yeni başlayanlar için 20 dakika meditasyon yapmak zorlayıcı olacağı için 5 dakika ile başlayıp zamanla artırılabilir. Sürenin dolduğunu anlamak için sürekli saati kontrol etmek dikkat dağıtıcı olacağından hafif sesli bir alarm kurulmalıdır.

- Vücudu esnetmek: Meditasyon, tek pozisyonda yapılacaksa sabit kalmak bir süre sonra rahatsız edici olabilir. Bunun önüne geçmek için meditasyon öncesinde esneme hareketleri yapılmalıdır. Oturma pozisyonu tercih edilecekse özellikle iç bacağı esnetmek gerekir. Ayrıca dik oturmak gerekeceğinden sırt kaslarının esnek ve rahat olması gerekir.

-Rahat bir pozisyon bulmak: Meditasyon, pasif şekilde yapılacaksa uzun süreli kalmanın rahatsız etmeyeceği bir pozisyon bulmak önemlidir. Bunun için bir mindere bağdaş kurarak veya kurmadan, sandalyeye oturulacaksa da sandalyeyi ortalayarak tam oturma kemiklerinin üzerine hafif öne eğimli şekilde oturmak faydalı olacaktır. Ayrıca omurgayı dik tutmak ve bunu yaparken minimum efor sarf etmek de oldukça önemlidir.

- Başlangıçta gözleri kapalı tutmak: İlk zamanlar gözlerin açık olması dikkati dağıtacağı için kapalı tutmak daha iyi olacaktır. Zamanla gözler açık durumda yapmaya başlanabilir ancak dikkat edilmesi gereken nokta gözler açıkken tek bir noktaya dalıp gitmek değil, bilinçli şekilde bütünü görüyor olmaktır. 

Tüm bu şartlar sağlandıktan sonra "Meditasyon nasıl yapılır?" sorusunun cevabına geçebiliriz.

Zihni boşaltmak: Deneyimli kişiler zihnini tamamen boşaltabilse de yeni başlayanlar için bu pek mümkün değildir. İlk zamanlarda tek bir obje veya mantraya odaklanılmalı ve deneyim kazandıkça zihin tamamen boşaltılmaya çalışılmalıdır.

Nefesi takip etmek: Nefes meditasyonu güzel bir başlangıç olabilir. Burada yapılması gereken nefesi yönetmeye çalışmadan nefes alıp verdiğinin farkında olmaktır. Bunu yapmak için göbek deliğinin üzerinde bir nokta belirleyip o noktanın nefes alıp verirken nasıl hareket ettiğine odaklanılmalıdır. Odaklanmayı kolaylaştırmak için o noktada düğme veya başka bir objenin olduğu düşünülebilir. Diyafram nefesi kullanmak önemlidir.

Mantra tekrar etmek: Sanskritçede mantra, zihin enstrümanı anlamına gelir ve bir ses, kelime veya cümle olabilir. Mantra tekrarı yapmak zihni susturup derin bir evreye geçmek için güzel bir seçenektir. Geleneksel mantralardan olan "Om" sesi çıkarılabilir veya sessizlik, sakinlik, sükunet gibi kişiye huzur veren kelimeler tekrarlanabilir. Derin bir bilinç ve farkındalık evresine geçildiğinde mantrayı tekrar etmeye gerek kalmaz.

Görsel objeye odaklanmak: Gözler açık şekilde meditasyon yapılıyorsa, bilinci derin evreye sokmak için mantra tekrarı yerine basit bir objeye odaklanmak da iyi bir seçenek olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken baş ve boyun kasılmadan objeyi görebilir durumda olmaktır. Bunun için obje göz seviyesinde durmalıdır. Bir mumun alevi veya basit figürler, görsel obje olarak kullanılabilir. 

Zihinde canlandırmak: Derin farkındalık evresine geçmenin bir diğer yolu da zihinde canlandırma yöntemidir. Bu yöntemde amaç zihinde tamamen huzurlu ve sakin hissedilen bir mekan yaratmak ve derin evreye geçene kadar bu mekanı keşfetmektir. Bunun için rüzgarlı ama sıcak bir kumsal, yaprak hışırtıları ve kuş sesleri duyulan bir orman evi veya çiçeklerle dolu bir bahçe canlandırılabilir. Canlandırılan mekanda keşif yaparken tüm duyuları kullanmak; çevreyi ve objeleri görmek, koklamak, hissetmek önemlidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta canlandırılan mekanın tamamen gerçek bir yer olmamasıdır. Kişinin kendi hayal gücünü kullanması gerekir.

Bedeni taramak: Bedeni taramak da derin evreye geçmek için iyi bir yoldur. Burada amaç bedenin tüm noktalarını keşfedip rahatlamak ve beden rahatlaması sonucu zihnin de rahatlama evresine girmesini sağlamaktır. Bunun için ayak parmaklarından başlayıp saç diplerine kadar sırayla bedenin her bir kasını tek tek hissetmek ve tüm kasları rahatlatmak gerekir.

Yukarıdakiler gibi pasif yapılan meditasyon çeşitleri yanında tantra, kinhin, yoga ve taijiquan gibi aktif olarak yapılan meditasyonlar da vardır.

Meditasyonun Faydaları

Düzenli yapılan meditasyonun kişinin beyin dalgalarını etkilediği nörolojik görüntüleme yöntemleri sayesinde kanıtlanmıştır. Yapılan çalışmalarda meditasyonun yüksek kan basıncını düzenlediği, kalp atım hızını düşürdüğü ve bunların sonucunda kalp-damar hastalıklarında hastalık seyrini düzeltici etkisi olduğu; nörolojik incelemelerde beynin bilişsel-duyusal kısmını aktifleştirdiği; kasların gerilimini ve stres seviyesini azalttığı görülmüştür. Uzun yıllar çalışmaların sonucu kesin kanıt olarak görülmese de son yıllarda yapılan çalışmalarda meditasyonun stres düzeyini ve kan basıncını azalttığı kesin olarak kanıtlanmıştır. 

 Stres seviyesinin azalmasının faydaları şunlardır;

- Daha hızlı ve doğru kararlar almayı sağlar.

- Mutluluk seviyesi yükselir.

- Öğrenme ve hafıza gelişir.

- Odaklanma süresi ve kalitesi artar.

- Problem çözme yeteneği gelişir.

- Beyin kapasitesi artar.

- Hem psikolojik hem de fiziksel olarak iyi hissetmeyi sağlar.

- Yaratıcılık seviyesi artar.

- Stresle ilişkili yaşlanma azalır.

- Kaygıların üstesinden gelmek kolaylaşır.

- Değişimlere daha kolay adapte olmayı sağlar.

- Otokontrolün gelişmesini sağlar.

- Kişinin kendine odaklanmasını ve kendini keşfetmesini sağlar.

- Kişisel farkındalık artar.

- Sosyal ilişkilerin daha güçlü olmasını sağlar.

- İş ve okul hayatında başarının artmasını sağlar.

Özetle meditasyon, kişinin iç huzuru ve farkındalığı bulmasını sağlayarak stres seviyesini düşürüp daha kaliteli bir yaşam sürmesini sağlar



.